W latach 2000-2006 głównym źródłem finansowania rolnictwa i obszarów wiejskich w krajach członkowskich Unii Europejskiej był Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOiGR).
Lata 2007-2013 to okres nowej perspektywy finansowej w Unii Europejskiej. 1 sierpnia 2006 r. Rada Ministrów przyjęła projekt Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (PROW 2007-2013). Instrumenty PROW 2007-2013 podzielono na osie, których realizacja ma przyczynić się do osiągnięcia następujących celów:
- poprawa konkurencyjności rolnictwa i leśnictwa przez wspieranie gospodarowania gruntami;
- poprawa środowiska naturalnego i terenów wiejskich przez wspieranie gospodarowania gruntami;
- poprawa jakości życia na obszarach wiejskich oraz popierania różnicowania działalności gospodarczej
Celem osi 4 Leader jest przede wszystkim budowanie kapitału społecznego poprzez aktywizację mieszkańców oraz przyczynianie się do powstawania nowych miejsc pracy na obszarach wiejskich, a także polepszenie zarządzania lokalnymi zasobami i ich waloryzacja, w skutek pośredniego włączenia lokalnych grup działania w system zarządzania danym obszarem. W dłuższej perspektywie czasowej realizacja osi 4 przyczyni się do osiągnięcia celów osi 3. Lokalne podejście powiązane z określonym obszarem, wpływa na lepsze zdefiniowanie problemów obszaru i określenie sposobów ich rozwiązania.
Leader jest podejściem przekrojowym, które ma przyczynić się do aktywizacji społeczności wiejskich poprzez włączenie partnerów społecznych i gospodarczych do planowania i wdrażania lokalnych inicjatyw.
Leader jest oddolnym partnerskim podejściem do rozwoju obszarów wiejskich, realizowanym przez lokalne grupy działania (LGD), polegającym na opracowaniu przez lokalną społeczność wiejską lokalnej strategii rozwoju (LSR) oraz realizacji wynikających z niej innowacyjnych projektów łączących zasoby ludzkie, naturalne, kulturowe, historyczne, itp., wiedzę i umiejętności przedstawicieli trzech sektorów: publicznego, gospodarczego i społecznego. Przedstawiciele tych sektorów tworzą partnerstwo zwane lokalną grupą działania, które jest reprezentatywne dla obszaru objętego LSR. Aby lokalna społeczność mogła skorzystać z dobrodziejstw podejścia Leader, na danym obszarze musi funkcjonować LGD wybrana przez Samorząd Województwa do realizacji opracowanej przez nią LSR. Na poziomie decyzyjnym LGD co najmniej 50% stanowią partnerzy gospodarczy i społeczni. Lokalna grupa działania wybiera projekty, których realizacja przyczyni się do osiągnięcia celów wspólnie opracowanej lokalnej strategii rozwoju.
W ramach podejścia Leader będzie również wspierana działalność lokalnych grup działania, w tym realizowane przez nie projekty współpracy.
W ramach osi 4 Leader realizowane są trzy działania:
Działanie 413 – Wdrażanie lokalnych strategii rozwoju
Działanie ma na celu umożliwienie mieszkańcom obszaru objętego lokalną strategią rozwoju (LSR) realizacji projektów w ramach tej strategii. Realizacja strategii powinna przyczynić się do poprawy jakości życia na obszarach wiejskich m.in. poprzez wzrost aktywność lokalnych społeczności oraz stymulowanie powstawania nowych miejsc pracy. W ramach realizacji LSR, zatwierdzonych przez samorząd województwa, LGD wybiera projekty do realizacji w ramach środków przyznawanych na realizację strategii. Pracownicy LGD pomagają wnioskodawcom w przygotowaniu projektów.
Zakres pomocy
Pomoc udzielana jest dla operacji z zakresu:
1. działania “Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej”,
2. działania “Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw”,
3. działania “Odnowa i rozwój wsi”,
4. “małych projektów”.
Działanie 421 – Wdrażanie projektów współpracy
Działanie pozwala na wdrażanie wspólnych przedsięwzięć w ramach współpracy międzyregionalnej (międzyterytorialnej) lub międzynarodowej (transnarodowej).
Zakres działania:
W ramach działania pomoc jest przyznawana na projekty współpracy:
- zawarte w LSR;
- nieuwzględnione w LSR, ale zgodne z celami LSR.
Pomoc może być przyznana na:
- przygotowanie projektu;
- realizację projektu.
Projekty współpracy:
- muszą zakładać realizację wspólnych przedsięwzięć,
- mogą angażować, poza LGD, inne partnerstwa z państw członkowskich UE lub państw trzecich, będące grupami lokalnych partnerów, które zajmują się zagadnieniem rozwoju obszarów wiejskich.
Beneficjent
LGD wybrane do realizacji LSR w ramach PROW 2007-2013.
Kwalifikowalność kosztów
Kosztami kwalifikowanymi są koszty poniesione przez LGD wybrane do realizacji LSR w ramach programów rozwoju obszarów wiejskich realizowanych w latach 2007-2013 w państwach członkowskich UE, w tym koszty koordynacji projektu. Jeżeli partnerem projektu współpracy jest inne partnerstwo będące grupą lokalnych partnerów, zajmujące się zagadnieniem rozwoju obszarów wiejskich, wówczas koszty przez nie poniesione nie stanowią kosztu kwalifikowanego projektu. W takim wypadku jedynie koszty koordynacji są kwalifikowalne. Ponadto, kosztami kwalifikowanymi realizacji projektu współpracy są jedynie koszty związane z obszarami UE.
Działanie 431 – Funkcjonowanie lokalnej grupy działania, nabywanie umiejętności i aktywizacja
Działanie zapewni sprawną i efektywną pracę lokalnych grup działania wybranych do realizacji opracowanych przez nie lokalnych strategii rozwoju, doskonalenie zawodowe osób uczestniczących w realizacji lokalnych strategii rozwoju oraz budowanie kapitału społecznego na wsi.
Zakres działania
W ramach działania pomoc jest przyznawana na funkcjonowanie LGD oraz nabywanie umiejętności i aktywizację prowadzoną na obszarze wdrażania LSR. Pomoc może dotyczyć w szczególności:
- kosztów bieżących (administracyjnych) LGD;
- realizacji badań dotyczących obszaru objętego LSR;
- informowania o: obszarze objętym LSR, realizacji LSR oraz działalności LGD;
- szkolenia osób biorących udział we wdrażaniu LSR;
- organizacji i przeprowadzenia wydarzeń promocyjnych lub kulturalnych związanych z obszarem objętym LSR, realizacją LSR oraz działalnością LGD;
- animowania społeczności lokalnych.
Beneficjent
LGD wybrane do realizacji LSR w ramach PROW 2007-2013.
Udział kosztów bieżących w budżecie LGD
Koszty bieżące (administracyjne) lokalnej grupy działania stanowią koszt kwalifikowalny jedynie do wysokości 15% sumy zrefundowanych kosztów kwalifikowalnych wszystkich operacji zgodnych z LSR, zrealizowanych w tym okresie w ramach działań osi 4 Leader
W ramach działań osi Leader możliwe jest wyprzedzające finansowanie kosztów kwalifikowalnych.
Szczegółowe informacje dla poszczególnych działań, znajdują się w Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 oraz w rozporządzeniach i projektach rozporządzeń, które są dostępne na stronach internetowych Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi www.minrol.gov.pl